بهداشت دهان و دندان در بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تغییرات هورمونی و تغذیه‌ای در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به بیماری لثه و پوسیدگی دندان را افزایش دهد. این بیماری‌ها می‌توانند عواقب جدی برای سلامت مادر و کودک داشته باشند.
تقریبا 50 رصد زنان بردار که بهداشت دهان و دندان در بارداری ضعیفی دارند به بیماری های لثه مبتلا هستند. نوزادان زنان باردار مبتلا به بیماری های لثه زودتر به دنیا می آیند و اغلب جثه کوچکی دارند.
تغییرات هورمونی در دوران بارداری چگونه بر سلامت دهان و دندان تأثیر می‌گذارد؟
بهداشت دهان و دندان در بارداری مهم است زیرا، در دوران بارداری، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون افزایش می‌یابد. این هورمون‌ها می‌توانند باعث شوند که لثه‌ها حساس‌تر و ملتهب‌تر شوند. این التهاب می‌تواند باعث شود که لثه‌ها از دندان‌ها فاصله بگیرند و در نتیجه، پلاک و جرم بیشتری در اطراف دندان‌ها جمع شود. تجمع پلاک و جرم می‌تواند منجر به بیماری‌های لثه شود.
مهمترین هورمون‌های دوران بارداری عبارتند از:
- استروژن: این هورمون باعث رشد رحم و افزایش جریان خون به اندام‌های تولید مثل می‌شود.
- پروژسترون: این هورمون باعث ضخیم شدن دیواره رحم و حفظ بارداری می‌شود.
- هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH): این هورمون باعث رشد فولیکول‌های حاوی تخمک در تخمدان‌ها می‌شود.
- هورمون لوتئینه کننده (LH): این هورمون باعث آزاد شدن تخمک از تخمدان می‌شود.
- هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG): این هورمون توسط جفت تولید می‌شود و باعث حفظ بارداری می‌شود.
بیماری‌های لثه در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در بارداری چه عواقبی دارد؟
در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در بارداری بیماری‌های لثه می‌توانند عواقب جدی برای سلامت مادر و کودک داشته باشند. بیماری‌های لثه می‌توانند باعث درد، خونریزی و عفونت در دهان شوند. عفونت‌های دهان و دندان می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن، مانند قلب، ریه‌ها و مفاصل، گسترش پیدا کنند.
بیماری لثه یک بیماری التهابی است که بافت‌های اطراف دندان‌ها را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند خفیف یا شدید باشد و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود.
علل بیماری لثه:
- پلاک: پلاک یک لایه چسبناک از باکتری‌ها است که به طور طبیعی روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. اگر پلاک به طور منظم برداشته نشود، می‌تواند منجر به بیماری لثه شود.
- جرم: جرم یک ماده سفت و زرد رنگ است که از پلاک تجمع یافته تشکیل می‌شود. جرم می‌تواند به لثه‌ها آسیب برساند و باعث التهاب آن‌ها شود.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بارداری، یائسگی و سایر شرایط پزشکی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن می‌تواند به لثه‌ها آسیب برساند و خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد.
- غذاهای شیرین و اسیدی: مصرف زیاد غذاهای شیرین و اسیدی می‌تواند باعث تسریع پوسیدگی دندان شود که می‌تواند منجر به بیماری لثه شود.
چگونه می‌توان بهداشت دهان و دندان در بارداری را بهبود دهیم؟
برای حفظ بهداشت دهان و دندان در بارداری، رعایت نکات زیر ضروری است:
- مسواک زدن دو بار در روز به مدت دو دقیقه
- نخ دندان کشیدن یک بار در روز
- مراجعه منظم به دندانپزشک
مسواک زدن و نخ دندان
در حفظ بهداشت دهان و دندان در بارداری، مسواک زدن و نخ دندان را که دو روش اصلی برای تمیز کردن دندان‌ها و لثه‌ها هستند فراموش نکنید. مسواک زدن به از بین بردن پلاک دندان کمک می‌کند. پلاک یک لایه چسبناک از باکتری‌ها است که می‌تواند باعث ایجاد ژنژیویت و پوسیدگی دندان شود. نخ دندان به از بین بردن مواد غذایی و پلاک بین دندان‌ها کمک می‌کند.
تومور حاملگی که روی لثه ها ایجاد می شود
رعایت بهداشت دهان و دندان در بارداری باعث سلامت مادر و جنین می شود. در صورت مشاهده برآمدگی هایی به رنگ صورتی، قرمز و یا بنفش روی لثه ها، که اغلب بدون درد هستند، معمولا مشکلی ایجاد نمی کنند ولی پیشنهاد می شود با دیدن این برآمدگی ها به دندان پزشکتان مراجعه کنید.
تومور حاملگی که روی لثه ها ظاهر می شود، یک ضایعه خوش خیم عروقی است که در زنان باردار در سه ماهه دوم یا سوم بارداری ایجاد می شود. این ضایعه معمولاً به صورت یک توده قرمز روشن با سطحی مشابه توت فرنگی روی لثه ظاهر می شود و می تواند دردناک یا بدون درد باشد. تومور حاملگی اغلب بدون درمان خود به خود پس از زایمان از بین می رود، اما در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
علل دقیق تومور حاملگی ناشناخته است، اما تصور می شود که به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد می شود. این ضایعه معمولاً در زنانی که دارای سطح بالایی از هورمون های استروژن و پروژسترون هستند، دیده می شود. البته رعایت بهداشت دهان و دندان در بارداری می تواند ریسک ابتلا را پایین بیاورد.
علائم تومور حاملگی عبارتند از:
- یک توده قرمز روشن روی لثه
- سطح توت فرنگی مانند
- ممکن است دردناک یا بدون درد باشد
معمولاً نیازی به درمان تومور حاملگی نیست، زیرا این ضایعه پس از زایمان خود به خود از بین می رود. با این حال، در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. جراحی معمولاً فقط در صورتی انجام می شود که تومور حاملگی:
- بزرگ باشد و باعث ناراحتی یا درد شود
- بین دندان ها قرار گرفته باشد و باعث اختلال در جویدن شود
- در حال خونریزی باشد
جراحی تومور حاملگی معمولاً یک عمل ساده است که تحت بی حسی موضعی انجام می شود. در طی این عمل، تومور حاملگی به طور کامل برداشته می شود.
برای پیشگیری از تومور حاملگی، مهم است که بهداشت دهان و دندان در بارداری را به خوبی رعایت کنید. این کار شامل مسواک زدن دو بار در روز به مدت دو دقیقه با خمیر دندان حاوی فلوراید و استفاده روزانه از نخ دندان است. همچنین مهم است که در دوران بارداری از مصرف غذاهای شیرین و چسبناک خودداری کنید.
ممنوعیت عکسبرداری در زمان بارداری
بهداشت دهان و دندان در بارداری را جدی بگیرید تا جای ممکن مجبور به استفاده از خدمات دندانپزشکی مانند عکسبرداری اشعه ایکس نشوید، عکسبرداری هنگام حاملگی ممنوع می باشد ولی اگر به خاطر دندان هایتان مجبور به عکسبرداری هستید، حتما هنگام عکسبرداری از پیش بند محافظ برای محافظت از کودک در شکمتان در مقابل اشعه رادیواکتیو استفاده کنید.
کاهش کلسیم در زمان بارداری
کلسیم بدن از طریق استخوان ها تامین می شود و خوردن محصولات لبنی به میزان کافی این نیاز را براورده می کند بدون اینکه به دندان هایتان آسیبی برساند.
اسید معده دندان ها را خراب می کند
ناراحتی های ناشی از تغییرات هورمون بعد از بیدار شدن از خواب که با اسید معده تولید شده به سطح دندان ها آسیب می زند و موجب پوسیدگی آن ها می شود. اگر استفراغ کردید، حتما بعد از آن با آب یا فلوراید قرقره کنید .
ترمیم دندان ها در دوران بارداری بلامانع است. بهترین زمان برای درمان بین هفته های 14 و 20 می باشد.
حتما مراقبت های کافی طول دوران بارداری و بعد از فارغ شدن را اعمال کنید. در صورت نیاز می توانید با دندان پزشکتان ملاقات کرده و مشورت بگیرید.