سوختگی ها اغلب جراحات جزئی هستند که در خانه یا محل کار اتفاق می افتند. سوختگی ناشی از آب جوش، اتو و اتوی مو یا تماس با ظروف داغ امری متداول است.

درمان خانگی معمولا برای این سوختگیها و پیشگیری از عفونت کافی است.

انواع سوختگی

سوختگی حرارتی

سوختگیهای حرارتی به واسطه آتش ، بخار ، اشیاء داغ یا مایعات داغ ایجاد می شوند. ریختن مایعات داغ شایعترین سوختگی در کودکان و سالمندان است.

سوختگی سرمایی

این سوختگی به واسطه تماس پوست با شرایط وزش باد و رطوبت و سرما اتفاق می افتد.

سوختگی الکتریکی

این سوختگی به واسطه تماس با منابع الکتریکی (برق) یا صاعقه اتفاق می افتد.

سوختگی شیمیایی

این سوختگی به واسطه تماس با مواد شیمیایی خانگی یا صنعتی در اشکال گاز، مایع یا جامد ایجاد میشود. غذاهای طبیعی مانند فلفل چیلی نیز حاوی مواد محرک پوست هستند که میتواند موجب احساس سوزش شود.

سوختگی تابشی

سوختگی تابشی

سوختگی تابشی ناشی از تابش خورشید، کیوسک برنزه کننده، لامپ برنزه کننده، پرتوی ایکس و یا پرتو درمانی (برای درمان سرطان) ایجاد میشود.

سوختگی اصطکاکی

این سوختگی به واسطه تماس با سطوح سختی مانند جاده، فرش یا کف باشگاه ایجاد میشود. معمولا هم ساییدگی و هم سوختگی حرارتی در این نوع اتفاق می افتد.

ورزشکارانی که بر کف باشگاه یا زمین می افتند، ممکن است پوستشان دچار سوختگیهای اصطکاکی شود. موتور سواران یا دوچرخه سوارانی که دچار سوانح جاده ای میشوند، در صورتی که لباس محافظ نپوشیده باشند ممکن است دچار سوختگیهای اصطکاکی شوند.

تنفس در هوای داغ میتواند به ریه ها آسیب وارد کند (آسیب استنشاقی) تنفس گازهای سمی مانند مونوکسید کربن میتواند موجب مسمومیت شود.

سوختگی به لایه های پوست صدمه زده و میتواند به بخشهای دیگر بدن مانند عضلات، رگهای خونی، عصبها، ریه ها و چشمها نیز آسیب وارد کند. سوختگیها بر اساس لایه ها و بافتهایی که دچار سوختگی شده اند به سوختگیهای درجه یک، دو، سه و چهار تقسیم بندی میشوند. هر چه سوختگی عمیقتر باشد و ناحیه بیشتر آن باشد، جدی تر است.

سوختگیهای درجه یک

سوختگیهایی که تنها لایه اول پوست میسوزد.

سوختگیهای درجه دو

سوختگیهای درجه دو دو نوع هستند یکی سوختگیهای سطحی که لایه اول و دوم پوست آسیب می بیند و دوم سوختگیهای عمیق که لایه های عمیقتر پوست آسیب می بیند.

سوختگیهای درجه سه

به تمام بافتها و لایه های زیر پوست آسیب وارد میکنند. این سوختگی همیشه نیازمند درمان پزشکی است.

سوختگیهای درجه چهار

سوختگیهای درجه چهار فراتر از پوست رفته و به عضله، تاندون، رباط، رگهای خونی، عصبها و استخوان نیز آسیب وارد میکنند. این سوختگیها همیشه نیازمند درمان پزشکی هستند.

جدی بودن سوختگی به واسطه چند فاکتور تعیین میشود از جمله: عمق، اندازه، عامل سوختگی، ناحیه تحت تاثیر، سن و سلامت قربانی ، هر آسیب دیگری که اتفاق افتاده باشد و نیاز به مراقبت های بعدی داشته باشد.

سوختگی در همه سنین اتفاق می افتد اما برخی در خطر بیشتری نسبت به دیگران قرار دارند.

بیشتر سوختگیهایی که در کودکان زیر 5 سال اتفاق می افتند، سوختگی ناشی از ریختن مایعات داغ هستند.

بیش از نیمی از سوختگیها در 18 تا 64 سالگی اتفاق می افتند.

بزرگسالان مسن در خطر بیشتر سوختگی قرار دارند به ویژه سوختگی ناشی از ریختن مایعات داغ

مردان دو برابر زنان دچار سوختگی میشوند.

نوزادان و خردسالان واکنش شدیدتری نسبت به سوختگی دارند. سوختگی در بزرگسالان ممکن است موجب کاهش جزئی مایعات از بدن شود اما در کودکان کم سن همین اندازه سوختگی و عمق، میتواند موجب کاهش شدید مایعات شود.

سن کودک تعیین کننده این است که محیط چگونه باید ایمن شود و تا چه حد نظارت بر کودک وجود داشته باشد.

در هر مرحله ای از زندگی کودک، مراقب خطرات سوختگی باشید و از دستگاهها و ابزارهای ایمنی مناسب استفاده کنید. از آنجایی که بیشتر سوختگیها در خانه اتفاق می افتند، اقدامات ساده ایمنی میتواند احتمال سوختگی افراد را کاهش دهد.

زمانی که کودک یا بزرگسال آسیب پذیر دچار سوختگی میشود، دانستن این که سوختگی چطور اتفاق افتاده است اهمیت دارد. در صورتی که عامل گزارش شده سوختگی با نحوه سوختگی مشاهده شده مطابقت نداشته باشد، ممکن است سوء استفاده یک عامل سوختگی در نظر گرفته شده و از خدمات اجتماعی کمک طلب شود.

خود سوزی نیازمند درمان بوده و نیز باید وضعیت سلامت روانی فرد ارزیابی شود.

عفونت در همه انواع سوختگی احتمال دارد. مراقب علائم عفونت در حین فرایند التیام باشید. درمان خانگی برای سوختگی جزئی خطر عفونت را کاهش میدهد.

سوختگیهای عمیق با تاولهای باز بیشتر در خطر عفونت بوده و نیاز به درمان پزشکی دارند.

هنگام سوختگی در موارد زیر با اورژانس تماس بگیرید:

– فردی دچار برق گرفتگی شده است به خصوص اگر تنفس یا ضربان قلب او قطع شده یا غش کرده است.
– سوختگی درجه سه یا شدیدتر دارید. پوست سوخته ممکن است خشک، سفید یا زغالی و متورم شود یا از هم باز شود.
– سوختگی دست یا پا را احاطه کرده یا بیش از یک چهارم از هر بخش از بدن را شامل میشود.

در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

– هر گونه سوختگی الکتریکی که مشاهده میکنید حتی در صورتی که به نظر جزئی میرسد.
– درد شدید دارید.
– مطمئن نیستید سوختگی جدی است یا خیر.
– سوختگی شدیدتر از آفتاب سوختگی ملایم در صورت، گوشها، چشمها، مچ دست و پا، ناحیه تناسلی یا یک مفصل دارید.
– درد ناشی از سوختگی بیش از 48 ساعت طول کشیده است.
– علائمی از عفونت مشاهده میکنید. علائم عفونت میتواند شامل افزایش درد، تورم، گرمی قرمزی یا رگه های قرمزی که از ناحیه سختگی نشات گرفته، چرک و تب باشد.
– کودک زیر 5 سال یا فرد سالمند یا فردی که دچار نقص سیستم ایمنی یا مشکل مزمن سلامتی (مانند سرطان، بیماری قلبی و دیابت) است، دچار سوختگی شده است.
– این احتمال وجود دارد که سوختگی عمدی باشد.
بیشتر سوختگیهای خفیف خود بهبود می یابند و درمان خانگی تنها کاری است که برای آرام کردن علائم و تسریع التیام لازم است اما در صورتی که شک دارید آسیب جدی تری دیده باشید از اقدامات کمکهای اولیه بهره گرفته و به پزشک مراجعه کنید.

سوختگیهای حرارتی

کمکهای اولیه برای سوختگی ها

1- اول از هر کار سوختگی را متوقف کنید تا نگذارید شدیدتر شود:

در سوختگیهای حرارتی ناشی از آتش، شعله آتش را با ریختن آب یا انداختن پتو روی آن، خفه کنید. در صورتی که لباستان آتش گرفته است، ندوید. سریع روی زمین دراز بکشید و بغلتید تا شعله خفه شود.

در سوختگیهای سرمایی برای گرم کردن ناحیه سوخته، اقدامات لازم را انجام دهید. نواحی کوچک بدن (صورت، گوشها، بینی و انگشتها) را که واقعا سرد یا یخ زده هستند، میتوانید با جریان هوای گرم گرم کنید، آنها را داخل لباستان بپوشانید یا در آب گرم بگذارید.

سوختگیهای حرارتی ناشی از ریختن مایعات داغ

در سوختگیهای حرارتی ناشی از ریختن مایعات داغ، به مدت 10 تا 20 دقیقه آب سر روی ناحیه سوختگی بریزید. از یخ بر روی آن استفاده نکنید.

در سوختگیهای الکتریکی پس از این که فرد از منبع برق جدا شد، تنفس و ضربان قلب او را فورا چک کنید. در صورتی که فرد نفس نمیکشد یا ضربان ندارد، فورا با اورژانس تماس بگیرید.

در سوختگیهای شیمیایی ناشی از مواد غذایی مانند فلفل که حاوی مواد تحریک کننده پوست هستند، ممکن است احساس سوزش ایجاد شود. وقتی دچار سوختگی شیمیایی شدید، ببینید چه ماده شیمیایی موجب آن شده است تا بتوانید به اورژانس اطلاعات کاملی درباره آن ارائه دهید تا درمان سریعتر و مفیدتر انجام شود.

سوختگیهای قیر یا پلاستیک داغ

در سوختگیهای قیر یا پلاستیک داغ فورا آب سر روی پلاستیک یا قیر داغ بریزید تا سریع سرد شود.

2- سپس به دنبال آسیبهای دیگر بگردید. سوختگیها ممکن است تنها آسیبی نباشد که دیده اید.

3- هر گونه جواهرات یا لباس موجود در محل سوختگی را در بیاورید. در صورتی که لباس به سوختگی چسبیده است، آن را به زور خارج نکنید. به دقت اطراف بافت چسبیده لباس را ببرید و بقیه لباس را که نچسبیده در بیاورید. همه جواهرات را خارج کنید چون ممکن است بعدا در صورت بروز تورم، خارج کردن آنها مشکل شود.

آماده شدن برای ارزیابی پزشک

در صورتی که به پزشک مراجعه میکنید:

سوختگیها را با دستمال خشک و تمیز بوشانید تا خطر عفونت کاهش یابد.

دارو یا ماده دیگری بر روی ناحیه سوخته نمالید تا پزشک به درستی بتواند سوختگی را ارزیابی کند.

یخ یا روغن بر روی ناحیه سوختگی نگذارید چون این مواد نه تنها کمکی نمیکنند بلکه میتوانند به بافت پوست آسیب وارد کنند و خطر عفونت را نیز افزایش دهند.

درمانهای خانگی برای سوختگیهای خفیف

برای درمان سوختگیهای درجه یک و آفتاب سوختگی

از پارچه خنک بر روی ناحیه سوختگی استفاده کنید

مرتبا دوش آب سرد یا وان آب سرد بگیرید

لوسیونهای آرام کننده ای که حاوی آلوئه ورا هستند، بر روی ناحیه سوختگی بمالید تا درد آرام شود و تورم کاهش یابد. کرم هیدروکورتیزون 0.5 درصد در ناحیه سوختگی نیز میتواند مفید باشد. دقت کنید این کرم را در کودکان زیر 2 سال استفاده نکنید مگر به دستور پزشک. این کرم را در مقعد یا واژن کودک زیر 12 سال استفاده نکنید مگر این که پزشک دستور داده باشد.

کار زیادی نمیتوانید انجام دهید که از پوسته ریزی پس از آفتاب سوختگی جلوگیری کنید چون این فرایند بخشی از فرایند التیام می باشد. لوسیون میتواند به کاهش خارش کمک کند.

درمانهای خانگی دیگر مانند بابونه میتوانند در کاهش علائم آفتاب سوختگیها مفید باشند.

سوختگیهای درجه دو را نیز ممکن است بتوانید در منزل درمان کنید. سوختگیهای درجه یک و سوختگیهای جزئی درجه دو ممکن است دردناک باشند. برای کاهش درد داروهای بدون نسخه زیر را میتوانید مصرف کنید:

استامینوفن

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن

اسپیرین

توصیه های مهم برای مصرف داروهای بدون نسخه

در مورد کودکان برای تغییر دوز استامینوفن و ایبوپروفن با پزشک صحبت کنید.

به دقت برچسب روی دارو و دستور العمل آن را بخوانید. دوز بیشتر از حد توصیه شده مصرف نکنید. در صورتی که واکنش آلرژیک به دارو در گذشته داشته اید، آن را مصرف نکنید. در صورتی که در گذشته به شما گفته شده بود از مصرف دارویی اجتناب کنید، پیش از مصرف آن با پزشک صحبت کنید. در صورتی که باردار هستید یا ممکن است باشید، هیچ دارویی را به جز استامینوفن مصرف نکنید مگر طبق دستور پزشک. اسپرین را به افراد زیر 20 سال ندهید مگر این که پزشک دستور داده باشد.

لوسیونها

برخی از پزشکان استفاده از لوسیونهای پوست مانند وازلین یا لوبریدرم را برای درمان سوختگیهای درجه یک و دو که پوست دچار پارگی نشده باشد، توصیه میکنند.

این لوسیونها را میتوان برای آرام شدن خارش استفاده کرد اما در صورتی که سوختگی دچار ترشح مایعات باشد یا دلمه باشد، نباید از لوسیون استفاده کنید. آنتی هیستامینهایی مانند بنادریل نیز میتوان برای متوقف کردن خارش استفاده کرد. هشدارهای روی برچسب محصول را بخوانید.

در صورتی که از سوختگی درجه یا درجه دوی خفیف چند روز گذشته است، از عصاره آلوئه ورا میتوانید برای کمک به التیام سوختگی و احساس بهتر استفاده کنید. عصاره آلوئه ورا ممکن است در لحظه اول برخورد، احساس سوزش ایجاد کند. در دوران التیام از محل سوختگی باید محافظت کنید.

محل سوختگی نسبت به دما حساس است. سوختگیهای در حال التیام باید از سرما محافظت شود چون ناحیه سوختگی بیشتر احتمال دارد که دچار یخ زدگی شود.

محل سوختگی به سادگی دچار آفتاب سوختگی میشود. ضد آفتاب با فاکتور حفاظتی بالا (حداقل 30) باید در یک سال اول پس از سوختگی برای محافظت از پوستی که تازه تشکیل شده است، استعمال شود.

سیگار نکشید. مصرف سیگار فرایند بهبودی را به تاخیر می اندازد چون خون رسانی را تضعیف کرده و مانع ترمیم بافت میشود.

علائمی که در دوران درمان خانگی باید مراقب باشید

در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

– درد افزایش یافته است
– اشکال در تنفس ایجاد شده است
– علائم عفونت دیده میشود
– علائم شدیدتر یا مکرر شده اند

اقدامات ایمنی و پیشگیرانه

در رختخواب سیگار نکشید

هشدار دهنده دود و ایمنیهای دیگر را در محلهای لازم در منزل مانند آشپزخانه و اتاق خواب نصب کنید. باطری و کارکرد این ابزارهای ایمنی را مرتبا بررسی کنید. در مورد هشدار دهنده دود، دو بار در سال باید بررسی شود.

به مقابله با آتش سوزی و فرار از آن فکر کنید و این کار را به خانواده خود آموزش بدهید.

کپسول آتش نشانی نزدیک آشپزخانه داشته باشید و هر سال آنرا چک کنید. نحوه استفاده از آن را یاد بگیرید و چند بار امتحان کنید. هنگامی که ماهی تابه یا قابلمه آتش میگیرد، با گذاشتن دری بر روی آن، آتش را خاموش کنید.

دمای آبگرمکن را همیشه چک کنید.

مواد شوینده و رنگ را در محلهایی بگذارید که به خوبی تهویه داشته باشند.

فیوز مناسب در سیمکشی خانه استفاده کنید. بار اضافی از شبکه برق نگیرید و از سیمهای عایق و مناسب برای دستگاههای برقی و سیمکشی استفاده کنید تا احتمال اتصالی و آتش سوزی ناشی از آن به حداقل برسد.

مراقب لوازم گاز سوز باشید.

مراقب مواد قابل اشتعال مانند مایع آتش زا باشید.

هنگام بر پا کردن آتش، ایمنی را کاملا رعایت کنید.

خطر برخورد با صاعقه را کاهش دهید

خطر برخورد با صاعقه

به طور کلی از چادر زدن در مکانهایی که زیر درختان بلند، نزدیک آب یا روی تپه بلند قرار دارند، اجتناب کنید. اگر در شرایط بد آب و هوایی در فضای باز قرار دارید، در ناحیه پوشیده مانند ماشین پناه بگیرید. اگر هیچ سرپناهی ندارید، روی زمین دراز بکشید یا گودالی حفر کنید و در آن قرار بگیرید. اجسام فلزی یا الکتریکی در دست نگیرید. از آب و یا قایق خارج شوید.

منبع

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *