بیشتر مردم احتمالا زمانی در زندگی دندان قروچه و به هم فشردن فکها را تجربه کرده اند.
دندان قروچه یا براکسیسم (bruxism) اگر هر از گاهی اتفاق بیفتد، معمولا اشکالی ایجاد نمیکند اما اگر مرتبا فرد دندان قروچه داشته باشد، دندانها دچار ساییدگی و آسیب میشوند و عوارضی برای سلامت دهان اتفاق می افتد.
چرا دندان قروچه میکنیم؟
اگر چه براکسیسم میتواند به علت استرس و اضطراب ایجاد شود اما اغلب در حین خواب اتفاق می افتد و ایجاد آن به واسطه اختلالات بایت یا دندانهای کج و نامرتب محتمل تر است.
همچنین اختلالات خواب مانند اپنه خواب (وقفه تنفسی در حین خواب) نیز میتواند موجب دندان قروچه شود.
از کجا بفهمیم براکسیسم داریم یا نه؟
چون براکسیسم اغلب در حین خواب اتفاق می افتد، بیشتر مردم نمیدانند که دندان قروچه دارند یا نه. سردرد مبهم و پیوسته یا فک درد در هنگام بیدار شدن از خواب، یکی از مشخصه های دندان قروچه است.
بسیاری از اوقات زمانی فرد متوجه دندان قروچه خود میشود که شب هنگام، فرد دیگری که در خانه حضور دارد، صدای دندان قروچه اش را میشنود.
اگر تردید دارید براکسیسم دارید یا خیر، با دندانپزشک خود صحبت کنید.
او با معاینه دهان و فک علائم دندان قروچه مانند تندرنِس فک (درد در هنگام لمس) و ساییدگی زیاد دندانها را شناسایی میکند.
چرا دندان قروچه بد است؟
در برخی موارد براکسیسم مزمن میتواند به ترک خوردگی، لق شدن یا از دست دادن دندان منجر شود.
دندان قروچه مزمن ممکن است موجب ساییدگی دندان تا ریشه شود. در این حالت، بریج، تاج (کراون)، درمان ریشه، ایمپلنت دندان ، دندان مصنوعی و حتی ست کامل دندان مصنوعی ممکن است لازم شود.
دندان قروچه شدید نه تنها میتواند به دندان آسیب وارد کند و موجب از دست دادن آن شود، بلکه حتی میتواند فکها را نیز تحت تاثیر قرار داده و موجب اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMD) یا تشدید آن شود و ظاهر صورت را نیز تغییر دهد.
چه کاری برای متوقف کردن دندان قروچه میتوانم انجام دهم؟
دندانپزشک محافظ دهانی مناسب برای شما توصیه میکند تا از دندانهای خود در مقابل ساییدن در خواب محافظت کنید.
اگر استرس موجب دندان قروچه تان شده، برای کاهش استرس و مدیریت آن با پزشک صحبت کنید.
کارهایی از قبیل مشاوره با متخصص سلامت روان، برنامه ورزشی، مراجعه به فیزیوتراپیست یا مصرف شل کننده عضلات ممکن است به شما پیشنهاد شود.
اگر اختلال خواب موجب دندان قروچه تان شده، درمان آن میتواند این عادت را از شما دور کرده یا آن را کاهش دهد. توصیه های زیر برای کمک به جلوگیری از براکسیسم مفید هستند:
- از نوشیدنیها و غذاهای حاوی کافئین مانند نوشابه، شکلات، قهوه و چای اجتناب کنید یا مصرف آنها را کاهش دهید.
از الکل اجتناب کنید. دندان قروچه پس از مصرف الکل به شدت افزایش می یابد. - مداد یا خودکار یا هر چیز دیگری که غذا نیست را نجوید. از جویدن آدامس نیز اجتناب کنید چون عضلات فک را به فشار دادن و حالت ساییدن عادت داده و احتمال دندان قروچه را افزایش میدهد.
- خود را به نفشردن فک ها یا نساییدن دندانها عادت دهید. اگر در طول روز متوجه شدید فکهایتان را به هم می فشارید یا دندان قروچه دارید، نوک زبان خود را بین دندانهایتان قرار دهید تا عضلات فک شل شوند.
- با نگه داشتن حوله گرم در روی گونه در جلوی نرمه گوش، عضلات فک را شل کنید.
آیا کودکان هم دندان قروچه دارند؟
مشکل دندان قروچه محدود به بزرگسالان نیست. تقریبا 15 تا 33 درصد از کودکان دندان قروچه دارند.
کودکانی که دندان قروچه دارند معمولا دو مرتبه در زندگی این کار را به شدت انجام میدهند.
یک بار در دورانی که میخواهند دندان شیری در بیاورند و یک بار زمانی که دندانهای دائمی شان میخواهد بیرون بزند. بیشتر کودکان این عادت را پس از این دو دوره، ترک میکنند.
معمولا کودکان بیشتر در خواب دندان قروچه دارند. کسی دقیقا نمیداند چرا کودکان دچار دندان قروچه میشوند اما ملاحظاتی از جمله ردیف نبودن دندانها یا تماس نامنظم و جفت نبودن دندانهای بالایی و پایینی، بیماری و وضعیتهای پزشکی دیگری مانند کمبود مواد مغذی، کرمک (بیماری انگلی)، آلرژی، اختلالات غدد درون ریز و فاکتورهای روان شناختی از جمله اضطراب و استرس در این امر نقش دارند.
دندان قروچه در کودکان به ندرت مشکلی ایجاد میکند اما ممکن است موجب درد فک، سردرد، ساییدگی دندان و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی شود. اگر دندانهای کودکتان ساییده شده یا از حساس شدن یا درد دندان شکایت دارد، به دندانپزشک مراجعه کنید.
توصیه های ویژه دندان قروچه کودک
- استرس کودک را به خصوص پیش از رفتن به رختخواب، کاهش دهید.
- ماساژ و ورزشهای کششی را برای شل شدن عضلات کودک امتحان کنید.
- مطمئن شوید رزیم غذایی کودک حاوی مقدار زیادی آب است. بی آب شدن بدن با دندان قروچه میتواند همراه باشد.
- از دندانپزشک بخواهید دندانهای کودک را بررسی کند و ببیند آیا دندان قروچه دارد یا خیر.
معمولا برای کودکان در سنین پیش دبستانی، هیچ مداخله ای لازم نیست اما کودکان بزرگسال تر ممکن است نیاز به تاج موقتی یا روشهای دیگر مانند محافظ دهانی داشته باشند.