سوزش معده در کودکان یکی از مشکلات شایع در کودکان به خصوص پس از صرف غذای سنگین یا تند است اما در نوزادان نیز این اتفاق ممکن است رخ دهد. طبق برخی تخمین ها، حدود 2% از کودکان 3 تا 9 سال و 5% از کودکان 10 تا 17 سال سوزش معده دارند. علائم این وضعیت ممکن است حتی از نوزادی آغاز شود.

عواملی ایجاد سوزش معده در کودکان و نوزادان

سوزش معده در کودکان و نوزادان معمولا یکی از علائم رفلاکس مری معده (رفلاکس اسید یا GERD) می باشد. این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که اسید معده وارد مری میشود. مری لوله ای است که دهان را به معده متصل میکند. عضله ای درانتهای مری وجود دارد به نام عضله منقبض کننده تحتانی مری که دریچه مری به معده را بسته نگه داشته و اجازه نمیدهد اسید معده وارد مری شود. اما در صورتی که این عضله بیش از حد شل شود، اسید قوی معده وارد مری شده و لایه داخلی مری را تحریک میکند. این امر منجر به احساس سوزش و علائم دیگر میشود.

رفلاکس اسید در نوزادان وضعیت بسیار شایع و ناراحت کننده ای است و نیمی از کودکان زیر 3 ماه، علائم آن را تجربه میکنند. جاری شدن آب دهان یکی از علائم رفلاکس اسید است اما بسیاری از کودکان سوزش معده را نیز تجربه میکنند. بهانه گیری در حین شیر خوردن میتواند به همین علت باشد.

در کودکان بسیار کم سن، علت سوزش معده معمولا عدم تکامل دستگاه گوارش است اما در کودکان بزرگتر اضافه وزن، قرار گیری در معرض دود سیگار و مصرف برخی غذاها (مثلا غذاهای تند) میتواند عامل آن باشد. کودکانی که بیماریهای عصب شناختی مانند فلج مغزی دارند نیز در خطر بیشتر رفلاکس اسید قرار دارند.

علائم سوزش معده در کودکان و نوزادان

سوزش معده شامل احساس سوزش در سینه، گردن و گلو است. اگر عامل آن رفلاکس مری معده باشد، کودک ممکن است علائم دیگری را نیز تجربه کند که عبارتند از:

– خم بودن کمر در حین غذا خوردن
– درد سینه
– سرفه
– بهانه گیری
– گرفتگی و درشتی صدا
– بلع دردناک
– تغذیه ضعیف
– گلودرد
– استفراغ
– خس خس

نوزادانی که سوزش معده دارند علاوه بر احساس ناراحتی، ممکن است به وزن مناسب نرسند. به واسطه وجود مداوم اسید در مری، زخمهایی ممکن است در مری ایجاد شود. اگر این وضعیت درمان نشود ممکن است به باریک شدگی مری یا سلول های غیر طبیعی در لایه داخلی مری (وضعیتی به نام مری بارت) منجر شود. خونریزی در مری و مشکلات تنفسی از عوارض دیگر آن است.

اغلب به سختی میتوان به صورت قطعی رفلاکس اسید در کودکان کم سن را تشخیص داد. علت این است که نمیتوانند علائمشان را به خوبی بزرگسالان بیان کنند. ممکن است کودکان به جای احساس سوزش در سینه، سوزش را در ناحیه بالاتری در شکم احساس کنند. اگر کودک شما هر گونه علامتی از سوزش معده یا رفلاکس اسید نشان میدهد، به متخصص اطفال یا متخصص بیماریهای گوارشی مراجعه کنید. پزشک کودک را معاینه کرده و از شما درباره علائم او سوال میکند. آزمایشهایی که برای سوزش معده حاصل از رفلاکس اسید ممکن است تجویز شود عبارتند از:

مجموعه Upper GI : پس از این که کودک مایع حاوی مواد ایجاد کننده کنتراست (باریوم) را نوشید، پرتوی ایکس از مری، معده و بخشی از روده او گرفته میشود.

اندوسکپی: در حالی که کودک تحت بی حسی یا آرام بخش قرار دارد، لوله انعطاف پذیر کوچکی که حاوی یک دوربین در سر آن است، از طریق دهان وارد مری و معده کودک میشود. این امر به پزشک امکان میدهد این ناحیه را به خوبی مشاهده کرده و در صورت لزوم نمونه ای از آن بردارد (بیوپسی).

پروب pH مری: پزشک لوله باریک و انعطاف پذیری از طریق بینی وارد مری میکند و میزان اسید موجود در مری را اندازه گیری مینماید.

بررسی معده خالی: پس از این که کودک شیر حاوی مواد رادیو اکتیو ویژه ای را نوشید، پزشک با استفاده از دوربین حرکت مواد در دستگاه گوارش را دنبال میکند.

درمان سوزش معده در کودکان

درمان بستگی به سن کودک و عامل سوزش معده دارد. معمولا این وضعیت به خودی خود با افزایش سن کودک و رسیدن او به اولین سالروز تولد، از بین میرود. درمان سوزش معده در نوزادان ممکن است دشوار باشد. یک مطالعه که چند روش متداول خانگی سوزش معده را بازبینی کرده بود، نشان داد که بیشتر این روشها از جمله خواباندن کودک در حالت ایستاده تر (اگر چه هنوز توصیه میشود) ، غلیظ کردن شیر خشک یا استفاده از پستانک تاثیری ندارند. پس از غذا، کمک کنید کودک آروغ زده یا حدود 30 دقیقه صاف بنشیند، این امر میتواند به کاهش رفلاکس اسید کمک کند.

داروهایی که برای درمان سوزش معده در حالتی که خود برطرف نشده، موثر هستند عبارتند از:

– مهار کننده H2
– بازدارنده پمپ پروتون

هر دوی این داروها میزان تولید اسید معده را کاهش میدهند بنابراین اسید کمتری در مری وارد میشود. همچنین میتوانید روشهای زیر را برای کمک به آرام کردن سوزش معده مکرر در کودک، امتحان کنید:

– در طول روز به کودک وعده های غذایی کم حجم تر و در دفعات بیشتر بدهید
– اجازه ندهید کودک ظرف دو تا سه ساعت پیش از خواب غذا بخورد
– به کودک غذاهای تند، کافئین دار یا اسیدی ندهید. در صورتی که کودک سوزش معده مکرر دارد از این مواد غذایی به او ندهید: شکلات، نوشابه کافئین دار، نعنا، پرتقال و مرکبات دیگر، گوجه فرنگی یا رب.
– با قرار دادن بلوکهای چوبی در زیر تشک، سر کودک را 15 تا 20 سانتیمتر بالاتر از تخت قرار دهید (اضافه کردن بالش کمکی نمیکند)

اگر علائم همچنان ادامه یافت، ممکن است به دارو نیاز باشد. در موارد نادر کودک ممکن است تحت جراحی قرار بگیرد. در این عمل جراحی که تا زدن بالای معده یا فوندوپلیکیشن ( fundoplication ) نام دارد، بخش بالایی معده اطراف عضله منقبض کننده تحتانی مری تا میخورد و نواری ایجاد میکند که اجازه نمیدهد اسید معده به مری بازگردد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *