تصویربرداری‌ پزشکی

تصویربرداری‌ پزشکی روشی برای دیدن داخل بدن بدون جراحی و بازکردن عضو بدن ، این روش امکان تشخیص و درمان بیماری های ساختاری بدن را فراهم می کند.

تصویربرداری پزشکی را ویلهلم کنراد رونتگن فیزیکدان آلمانی در سال ۱۸۹۵ کشف کرد که منجر به دریافت جایزه نوبل فیزیک در سال ۱۹۰۱ توسط او نیز شد اما باید جایزه بزرگتری به او می دادند زیرا پزشکی را متحول و روش تشخیص بیماری ها را ساده تر و سریع تر کرد.

روش های مختلف تصویربرداری‌ پزشکی دیگر نیز پس از کشف ویلهلم کنراد رونتگن جهت تشخیص بیماری های دیگر توسط دانشمندان بعد از او صورت گرفت.

تصویربرداری پزشکی با اشعه ایکس

اشعه ایکس قدیمی ترین روش تصویربرداری پزشکی است که خود زیرشاخه های مختلفی دارد.

رادیو گرافی یا پرتونگاری

رادیوگرافی به این صورت کار می کند که اشعه ایکس به ناحیه ای از بدن که نیاز است از آن رادیگرافی انجام شود تابانده می شود ، به این صورت تصویر آن بر روی صفحات مخصوص ثبت می‌شود.

روش رادیوگرافی به علت در دسترس بودن ، سریع بودن و کم هزینه بودن پرکاربردترین روش تصویربرداری پزشکی است.

از روش رادیگرافی برای تصویربرداری شکستگی استخوان ، پوسیدگی دندان و عفونت ریه‌ استفاده می‌شود.

سی تی اسکن

سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری روش دیگری است که در آن اندامهای بدن را می‌توان لایه لایه بررسی کرد دقیقا مانند تنه درخت که پوست آن را لایه لایه بردارید.

سی تی اسکن تقریبا از جای از بدن می تواند با دقت یک میلیمتر انجام شود ، روش سی تی اسکن به این صورت عمل می کند که یک پرتو نازک از اشعه ایکس به بدن بیمار تابانده می‌شود سپس اشعه از بدن بیمار عبور کرده و پس از رسیدن به آشکارساز به جریان الکتریکی تبدیل می‌شود ، این فرایند هزاران بار از زوایای گوناگون تکرار می‌شود و اطلاعات به یک کامپیوتر ارسال می‌شود ، این کامپیوتر اطلاعات را پردازش کرده و نتیجه را بصورت تصاویر متعددی از سطح مقطع عضو به نمایش می‌گذارد.

ماموگرافی

روش ماموگرافی ، پرتونگاری و استفاده از اشعه کم انرژی متخصص تصویربرداری پزشکی از پستان است که برای غربالگری و تشخیص بیماریهایی مثل سرطان سینه کاربرد دارد.

تصویه می شود پس از 40 سالگی هر چند سال یکبار ماموگرافی انجام دهید و احتمال تشخیص زودهنگام سرطان پستان را افزایش دهید.

در ایران ، زنان پس از 40 سالگی به ماموگرافی ارجاع داده می شوند و در صورت نبود مشکل هر 2 سال یکبار تکرار می شود ، اما در صورت وجود خطر ماموگرافی هر یکسال یکبار صورت می گیرد.

این روند درصورتی که یکی از نزدیکان بیمار دچار سرطان پستان شده باشد 5 سال زودتر انجام می شود. اما پس از 69 سالگی دیگر نیازی به ماموگرافی نیست.

عوارض اشعه ایکس

اشعه ایکس روش تشخیص بیماری ها را برای پزشکان آسان و سریع کرده اما قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس می تواند باعث جهش ژنتیکی و آسیب به سلول ها می شود ، و گاهی ممکن است باعث سرطان شود ، جنین زنان باردار آسیب پذیر تر هستند به همین دلیل تصویربرداری پزشکی در بارداری اکیدا ممنوع است.

سونوگرافی

در روش سونوگرافی از امواج فراصوت استفاده می شود که گوش انسان قادر به شنیدن آن نیست ، امواج فراصوت 80 سال پیش در اواخر قرن ۱۹ میلادی کشف و در دو جنگ جهانی در صنایع نظامی استفاده شدند ، این امواج بی خطرند اما هزینه سونوگرافی بیشتر است.

برخورد امواج صوتی به جسم ، مانند بازتاب صدا در کوه عمل می کند و بصورت تصویر ثبت می شود ، روش سونوگرافی بدون درد است و در جهت تصویربرداری پزشکی در معاینه از تومورها ، اندام های داخلی مثل کبد ، پانکراس و کلیه ، برخی اندام‌های جنسی ، پستانها ، مفاصل و جریان خون مورد استفاده قرار می گیرد ، این روش به دلیل بی خطر بودن برای معاینه جنین نیز مورد استفاده قرار می گیرد هر چند متخصصان معتقدند به دلیل ناشناخته بودن عوارض فراصوت استفاده از روش سونوگرافی در زنان باردار به حداقل برسد.

تصویرسازی رزنانس مغناطیسی یا ام‌ آر‌ آی

ام آر آی یک روش تصویربرداری دقیقتر برای مطالعه ساختار و عمکرد بدن است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی (الکترومغناطیسی) برای ایجاد تصاویر واضح از سطح مقطع بدن استفاده میشود.

روش ام آر آی به این صورت است که بیمار بصورت دراز کشیده روی تخت متحرک به داخل محفظه ای خرطومی شکل قرار میگیرد و میدان مغناطیسی بسیار قوی در نهایت امواج رادیویی تولید می‌کند این امواج رادیویی به کامپیوتر ارسال و بسرعت تحلیل می شود از تصویر به دست آمده برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود.

عوارض ام آر آی

ام آر آی عوارضی ندارد و در سنین مختلف قابل انجام است ، این روش تصویربرداری در مقایسه با سی تی اسکن بی‌ضرر‌تر است چرا که امواج یونیزه کننده که به سلولها آسیب می‌زنند در آن نقشی ندارند.

دستگاه ام آر آی فلزات را به خود جذب می‌کند و انجام آن در بیمارانی که در بدن خود اجسام فلزی دارند -مثل پلاتین- دشوار و با محدودیت است.

هنگام تصویربرداری پزشکی با ام آر آی بیمار باید کاملا بی‌حرکت باشد چرا که کوچکترین حرکتی تصاویر را مخدوش و تشخیص را مختل می‌کند.