ده عاملی که باعث تشکیل آفت دهان میشوند
شاید شما هم از جمله افرادی باشید که آفت دهان (canker-sores) را تجربه کرده اید و واقعا برایتان این سوال پیش آمده است که چرا دهانتان آفت زده است. برخی میگویند سولفات لوریل سدیم موجود در خمیر دندان باعث ایجاد آفت میشود اما چرا همه افرادی که مسواک میزنند دچار آفت دهان نمیشوند؟
واقعیت این است که عامل آفت دهان در همه افراد یکسان نیست و عوامل مختلف موجب ایجاد آفت در افراد مختلف میشوند. در اینجا فهرستی از ده عاملی که مشخص شده است در دهان برخی افراد آفت ایجاد میکند، آمده است:
عوامل ایجاد آفت در دهان
1- آلرژی
در کتاب Oral and Maxillofacial Pathology تالیف نویل گفته شده:
“به نظر میرسد یک محرک آنتی ژنی فاکتور اصلی باشد که تخریب سیتوتوکسیک با واسطه سیستم ایمنی در مخاط دهان بسیاری از بیماران را به راه می اندازد.”
اصولا در این کتاب گفته شده که فاکتور اصلی که باعث میشود بدن بافتهای دهان خود را تخریب کند، واکنش آلرژیک است. مواد آلرژی زای مرتبط با آفت بسیار متعدد و گوناگون هستند. در اینجا به شایعترین محرکهای آفت اشاره میشود:
سولفات لوریل سدیم (SLS) که معمولا ترکیب اصلی خمیر دندانها است.
برخی داروها مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (از جمله ایبوپروفن)، داروهای مهار کننده بتا و نیکوراندیل
انواع غذاهایی مانند مرکبات، توت فرنگی، گوجه فرنگی، قهوه، گلوتن (پروتئین موجود در محصولات گندم)، مغزهای گیاهی، شکلات، رنگهای خوراکی، طعم دهنده های غذا، نگهدارنده های غذا
به خاطر داشته باشید که بسیاری از غذاهایی که به آنها در بالا اشاره شد، معمولا باعث آفت نمیشوند اما مشخص شده است که در برخی افراد غذاهای محرک آفت به حساب می آیند. اگر فکر میکنید غذای خاصی باعث آفت دهان شما میشود، سعی کنید آن غذا را شناسایی کنید و از رژیم غذایی خود حذف کنید تا تاثیر آن را ارزیابی نمایید. میتوانید با پزشک خود صحبت کنید و اطلاعات بیشتری درباره حذف غذاها به دست بیاورید.
2- استرس
استرس یک عامل مهم در ایجاد آفت در دهان است. تصور میشود از آنجایی که استرس سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکند در نتیجه فرد را در مقابل آفت آسیب پذیر مینماید.
3- جراحات و صدمات
جراحت و صدمات با تشکیل آفت در دهان مرتبط است. هر زمانی که دیواره روی بافتهای عمقی تر داخل دهان دچار پارگی شوند، احتمال ایجاد آفت در برخی افراد افزایش می یابد. انواع عواملی مانند غذاهای تیز مانند چیپس و کراکر، براکت، گاز گرفتن و مسواکهای سخت میتوانند باعث چنین آسیبی شوند.
4- ژنتیک
سابقه خانوادگی ممکن است نقش مهمی در آفت زدن دهان داشته باشد. در واقع اگر والدین شما از آفت دهان رنج میبرند، احتمال ایجاد آفت دهان در شما 90 درصد است.
جوزف رگزی در کتاب oral pathology خود میگوید: سابقه خانوادگی یک فاکتور خطر آفت به حساب می آید. بیش از 40 درصد از افرادی که دچار آفت میشوند، یکی از خویشاوندان درجه یکشان نیز آفت میزند. در صورتی که هر دو والدین دچار آفت دهان میشوند، احتمال آن در فرزند 90 درصد افزایش می یابد.
5- ضعف سیستم ایمنی
برخی افرادی که دچار مشکلاتی در سیستم ایمنی خود هستند، زیاد دچار آفت میشوند. مثلا افراد مبتلا به ایدز غالبا از آفت دهان رنج میبرند.
6- میکروبها
برخی ارگانیمسها در ایجاد آفت در برخی افراد نقش دارند. از جمله این ارگانیسمها عبارتند از:
برخی اشکال استرپتوکوک
هلیکوباکتر پیلوری
ویروس هرپس سیمپلکس
ویروس آبله مرغان (واریسلا زوستر)
آدنوویروس
سیتومگالو ویروس
7- کمبود برخی مواد مغذی
مشخص شده است که کمبود برخی مواد مغذی یا سوء تغذیه با آفت دهان ارتباط دارد. کمبود ویتامینها و مواد معدنی زیر از آن جمله است:
آهن
اسید فولیک
روی
ویتامینهای گروه ب (ب 1، ب 2، ب 6 و ب 12)
8- ترک سیگار
هنگامی که سیگار میکشید، بافتهای پوشاننده سطح داخلی دهان کمی افزایش ضخامت پیدا میکنند. هنگامی که سیگار را کنار میگذارید، این لایه پوشاننده داخل دهان نازک شده و شما را مستعد آفت میکند. این رویداد به این معنی نیست که باید سیگار بکشید تا از آفت جلوگیری کنید. سیگار کشیدن تاثیرات منفی جدی بر سلامت دهان میگذارد. برای مثال مصرف سیگار با سرطان دهان ارتباط دارد و به طور کلی افراد سیگاری دندانهای کمتری نسبت به افراد غیر سیگاری دارند. بنابراین در صورتی که سیگار میکشید، از همین حالا آن را ترک کنید.
9- هورمونها
هورمونها نیز میتوانند بر تشکیل آفت در دهان تاثیر بگذارند. در کتاب Oral and Maxillofacial Pathology نوشته نویل آمده است:
“در زیر مجموعه کوچکی از بیماران زن، ارتباط منفی (برعکس) بین بروز آفت دهان و فاز لوتئال سیکل قاعدگی (دوره کراتینیزه شدن و افزایش مخاطی ) مشاهده شد.”
فاز لوتئال سیکل قاعدگی بلافاصله پس از تخمک گذاری (تقریبا روز 14 سیکل) آغاز میشود و در روزی که قاعدگی دوره بعد اتفاق می افتد، پایان می یابد. هنگامی که بافتهای داخل دهان ضخیمتر میشوند (برای مثال کراتین بیشتری تولید میشود)، فرد کاهش آفت را تجربه میکند.
10- اختلالات و ناهنجاریهای خونی
برخی از ناهنجاریهای خونی مانند نوتروپنی دوره ای نیز در ایجاد آفت نقش دارند. در کتاب رگزی گفته شده: نوتروپنی دوره ای (یک دیسکرازی خونی نادر) به صورت تقلیل شدید دوره ای نوتروفیلهای خون و مغز استخوان بروز میکند که متوسط سیکل آن حدود 21 روز است.
تب، آفت، کسالت، لنفوادنوپاتی سرویکال و عفونت در دوره های نوتروپنی ممکن است تجربه شود.
نتیجه
دلایل گوناگونی باعث بروز آفت در دهان میشود که به آنها اشاره شد. با این حال ممکن است فکر کنید هیچ یک از مواردی که در بالا به آن اشاره شد، شامل حال شما نمیشود اما باز هم آفت میزنید. علت این است که هنوز دقیقا عامل آفت شناخته نشده است. محققان هنوز در تلاش هستند علت دقیق ایجاد آفت در برخی افراد و عدم ایجاد آن در برخی دیگر را شناسایی کنند.